چین و روسیه حامی ایران؛ واشنگتن به دنبال تشدید فشارها
مستقر در هنگ‌کنگ، در تحلیلی درباره مذاکرات مربوط به احیای برجام یا توافقی مشابه، هشدار داده است که احتمال افزایش فشارهای ایالات متحده بر ایران در پی مذاکرات اخیر سه‌جانبه بین ایران، چین و روسیه وجود دارد. این روزنامه که یکی از معتبرترین رسانه‌های خبری آسیا محسوب می‌شود، تاکید کرده که دولت دونالد ترامپ به سیاست یکجانبه‌گرایی خود ادامه خواهد داد و بعید است به مذاکرات چندجانبه بازگردد.
به گزارش این روزنامه، ترامپ هرگز باور نداشته که چندجانبه‌گرایی می‌تواند مشکلات را حل کند. در شرایطی که ایران گفت‌وگو با تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) و همچنین رایزنی‌های دو و سه‌جانبه با چین و روسیه را ادامه می‌دهد، ترامپ ترجیح می‌دهد از یکی از این کشورها به عنوان واسطه برای ارتباط با تهران استفاده کند، بدون اینکه به آنها وزنی برابر با طرف مذاکره بدهد.
نویسنده این تحلیل خاطرنشان می‌کند که مذاکرات اخیر بین ایران، چین و روسیه ممکن است منجر به افزایش فشارهای واشنگتن بر تهران شود. به گفته کارشناسان، واشنگتن در پاسخ به این مذاکرات، با توجه به اجماع سخت‌تر در ایالات متحده علیه چین، ممکن است سیاست‌های تهاجمی‌تری در پیش بگیرد. با این حال، چین به پیگیری مذاکرات چندجانبه ادامه خواهد داد و از این فرصت برای تقویت نقش خود به عنوان یک میانجی کلیدی در خاورمیانه و گسترش نفوذ منطقه‌ای خود استفاده خواهد کرد.
در مذاکرات پکن در ۱۴ مارس، سه کشور بار دیگر بر تعهد خود به منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای تاکید کردند و تحریم‌ها، فشارها و تهدید به استفاده از زور را محکوم کردند. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، همچنین اصول پنج‌ماده‌ای را برای حل مسئله هسته‌ای ایران پیشنهاد کرد که شامل تعهد به برجام بود. این در حالی است که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود از برجام خارج شد.
استقبال مثبت تهران از مذاکرات اخیر در تضاد کامل با رد سریع پیشنهاد واشنگتن برای مذاکره مستقیم است. ترامپ در حالی که اعلام کرده مشتاق توافق با ایران است و حتی نامه‌ای به رهبر ایران نوشته، همزمان تهدید کرده که جایگزین توافق، گزینه نظامی خواهد بود. این سیاست دوگانه با مخالفت جمهوری اسلامی ایران مواجه شده است.
واکنش احتمالی آمریکا به مذاکرات سه‌جانبه
به گفته تحلیلگران، رویکرد تهران نسبت به پکن و تلاش‌های چندجانبه آن ممکن است واکنش شدیدتری از سوی ایالات متحده به دنبال داشته باشد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که ترامپ از حمایت استراتژیک روسیه و چین از ایران ناراحت است و این نارضایتی می‌تواند به افزایش فشار بر تهران منجر شود. یان وی، معاون انستیتوی مطالعات خاورمیانه در دانشگاه شمال غربی چین، معتقد است که مشارکت عمیق‌تر پکن در مذاکرات هسته‌ای ممکن است تنش‌ها را افزایش دهد و واشنگتن را به سمت اتخاذ مواضع تهاجمی‌تر سوق دهد.
دیپلماسی چین در خاورمیانه
در بحبوحه رقابت فزاینده چین و آمریکا در سراسر جهان، واشنگتن ممکن است سیاست‌های راست‌گرایانه‌تری در قبال ایران در پیش بگیرد، در حالی که پکن رویکرد پایدارتری را دنبال می‌کند. حضور چین در خاورمیانه از زمان امضای برجام در سال ۲۰۱۵ به طور قابل توجهی گسترش یافته است. چین در سال ۱۴۰۲ میانجیگری یک توافق صلح تاریخی بین عربستان سعودی و ایران را انجام داد و پس از آن مذاکراتی را در پکن برگزار کرد که ۱۴ جناح فلسطینی از جمله حماس و فتح را گرد هم آورد.
کلمنس چای، پژوهشگر موسسه خاورمیانه دانشگاه ملی سنگاپور، می‌گوید: «ادامه دیپلماسی چین در خاورمیانه منعکس کننده محاسبات دقیق این کشور در به تصویر کشیدن خود به عنوان یک بازیگر فعال در منطقه است.» به گفته وی، میزبانی گفت‌وگوهای سه‌جانبه اخیر همچنین به پکن اجازه می‌دهد تا تاکتیک‌های اجباری واشنگتن را به چالش بکشد.
سان دگانگ، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه فودان، نیز خاطرنشان کرد که چین حتی به عنوان یک شریک نزدیک، برای جلوگیری از تسلیحاتی شدن برنامه هسته‌ای ایران تلاش می‌کند. او گفت: «اگر ایران به پیشروی در مورد مسئله هسته‌ای ادامه دهد، توازن منطقه‌ای را به هم می‌زند و بسیاری از کشورهای عربی را به سمت ایالات متحده سوق می‌دهد که به نفع چین نیست.»
نگرانی کشورهای خلیج فارس
برای کشورهای خلیج فارس، ایران همچنان مهم‌ترین نگرانی امنیتی منطقه است. چندین پادشاهی عربی در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل تقویت کردند تا با آنچه تهدید ایران خواندند، مقابله کنند. در سال ۱۴۰۲، عربستان سعودی و ایالات متحده در آستانه نهایی کردن یک پیمان دفاعی بودند، اما این توافق در بحبوحه جنگ غزه متوقف شد.
به طور کلی، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که مذاکرات چندجانبه اخیر ایران با چین و روسیه می‌تواند به افزایش تنش‌ها بین واشنگتن و تهران منجر شود، در حالی که چین به دنبال تقویت نقش خود به عنوان یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه است
