چگونه فیوز سوخته را تشخیص دهیم؟

خودروهای امروزی از بخش‌های مکانیکی مهمی همچون موتور و گیربکس به‌علاوه اجزای متنوع و عمدتا گران قیمت برقی تشکیل شده‌اند. یکی از خطراتی که همه مدارات دستگاه‌های برقی را تهدید می‌کند، نوسانات برق و افزایش شدت جریان است که می‌تواند باعث سوختن لوازم الکترونیکی و برقی خودرو شود.

از آنجا که تجهیزات برقی خودرو عمدتا گران‌قیمت هستند، باید راهکاری برای حفاظت از این تجهیزات ارائه می‌شد تا نگهداری از خودرو به خاطر هزینه‌های سرسام‌آور تعویض لوازم برقی برای مشتریان دشوار نشود. بدین منظور یک راهکار ساده مورد توجه مهندسان قرار گرفت و آن هم استفاده از فیوز خودرو بود.

این فیوز سر راه جریان الکتریسیته تجهیزات برقی قرار می‌گیرد و همچون فیوز برق منزل، هنگام اتصال کوتاه یا نوسانات جریان، مسیر برق ارسالی به سمت تجهیزات را قطع می‌کند و خودش می‌سوزد، اما اجازه نمی‌دهد که مشکلی برای لوازم الکتریکی خودرو پیش بیاید. در ادامه با وبسایت خودروبانک همراه باشید راهکارهای تشخیص سوختن فیوز خودرو و دیگر ویژگی‌های این قطعه ضروری را به اطلاع شما می‌رسانیم.

فیوز خودرو چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

همانطور که اشاره شد امروزه از فیوزها به منظور حفاظت از لوازم مصرف کننده انرژی الکتریسیته در اکثر مدارات برقی استفاده می‌شود. سامانه برق خودرو هم از این قاعده مستثنی نیست؛ چرا که ماشین‌های ساخته شده در چند دهه اخیر از انواع و اقسام لوازم برقی برخوردار هستند. این لوازم عمدتاً گران قیمت بوده و اگر در اثر یک نوسان ساده برق یا اتصال کوتاه بسوزند، دیگر نگهداری از خودرو برای اکثر مشتریان به صرفه نخواهد بود؛ چرا که ممکن است هر هفته یا هر ماه مجبور باشند یک قطعه برقی گران قیمت برای ماشین خود بخرند. همچنین خطر آتش‌سوزی نیز در این بین بالا می‌رود و احتمال دارد صدمات جانی نیز در این بین به مالک خودرو و سرنشینان وارد شود.

به منظور برطرف کردن این مشکل مهندسان از یک قطعه ساده اما کاربردی به نام فیوز در سیستم برق خودرو استفاده کرده‌اند. فیوز خودرو در واقع یک قطعه رسانا ساده است که سر راه جریان برق لوازم الکتریکی خودرو قرار می‌گیرد و از لحاظ مقاومت در برابر نوسانات جریان و ولتاژ، دارای ظرفیت محدود است. بدین ترتیب اگر جریان بیش از حد به آن وارد شود، نمی‌تواند این شدت جریان یا ولتاژ بالا را تحمل کند و می‌سوزد. درنتیجه جریان شدید برق به تجهیزات خودرو نمی‌رسد و به آنها آسیبی نمی‌رساند.

فیوزها معمولا از یک بدنه عایق و دو پایه فلزی ساخته می‌شوند و یک نوار فلزی رسانا هم دو پایه فیوز را به هم متصل می‌کند. این سیم یا نوار فلزی رسانا از آلیاژ مخصوصی ساخته می‌شود که مقاومت الکتریکی مشخصی دارد. درنتیجه شدت جریانی معینی را تحمل می‌کند و اگر جریان بالاتر از این حد به آن وارد شود، ذوب شده و می‌سوزد. بر اثر این مورد مسیر جریان برق قطع می‌شود و لوازم برقی مربوطه در خودرو تا زمانی که فیوز تعویض نشود، عمل نخواهند کرد.

همانطور که می‌دانید خودروها از لوازم برقی مختلفی تشکیل شده‌اند؛ برخی از این لوازم مربوط به آپشن‌های رفاهی و ایمنی هستند و برخی دیگر به تجهیزات فنی همچون کوئل، انژکتور، پمپ بنزین و مواردی از این دست ارتباط پیدا می‌کنند. برای آن که تشخیص فیوزها راحت‌تر باشد و عیب یابی آن به سرعت صورت بگیرد، تمام فیوزهای خودرو داخل یک محفظه به نام جعبه فیوز قرار داده می‌شود.

جعبه فیوز معمولاً در جلوی داشبورد و مقابل پای چپ راننده قرار می‌گیرد. البته بعضی جعبه فیوزها نیز در سمت دیگر مقابل پای سرنشین نصب می‌شوند. همچنین احتمال دارد که جعبه فیوزها داخل محفظه موتور قرار داده شوند. در مجموع بسته به نوع خودرو، محل قرارگیری جعبه فیوز می‌تواند متفاوت باشد که با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو، می‌توان از محل قرارگیری جعبه فیوز و مشخصات هر یک از فیوزهای داخل آن مطلع شد.

فیوزها بر اساس حداکثر شدت جریان عبوری از آنها دسته‌بندی می‌شوند؛ به عنوان مثال فیوزهای ۱۰ آمپر یا 15 آمپر جزو فیوزهای پرمصرف در خودروها به حساب می‌آیند.

انواع فیوز خودرو

فیوز خودرو انواع مختلفی دارد و بر اساس نوع کاربرد، می‌تواند به شکل‌های گوناگون در خودرو مورد استفاده قرار گیرد.

فیوز مستطیلی:فیوزهای مستطیلی جزو پرکاربردترین فیوزهای خودرو به حساب می‌آیند. این نوع فیوز شکلی شبیه به مستطیل دارد و از دو پایه فلزی و یک بدنه عایق تشکیل شده است. بدنه عایق این فیوزها می‌تواند شفاف یا مات باشد و معمولا از جنس پلاستیک ساخته می‌شود.

فیوز شیشه‌ای: فیوز شیشه‌ای معمولاً شکلی شبیه به استوانه دارد که از شیشه ساخته شده است. دو سر آن نیز توسط درپوش فلزی مسدود شده است. این دو درپوش توسط یک نوار فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند و زمانی که جریان افزایش پیدا کند، این نوار می‌سوزد و مدار را قطع می‌کند.

فیوز سیمی و فلزی: فیوزهای سیمی در واقع یک سیم با شدت جریان مشخص و دو پایه فلزی هستند که سر راه جریان برق خودرو نصب می‌شوند. فیوزهای فلزی نیز یک نوار نسبتا پهن فلزی هستند که دو سر آن داخل مدار قرار می‌گیرد.

چطور بفهمیم فیوز ماشین سوخته است؟

راه تشخیص سوختن فیوز ماشین این است که ابتدا متوجه می‌شوید یکی از تجهیزات برقی خودرو کار نمی‌کند. به عنوان مثال اگر برف پاک کن عمل نکرد، می‌توانید شک کنید که فیوز مربوط به آن سوخته باشد یا حتی اگر خودرو روشن نشد، این احتمال وجود دارد که فیوز برق پمپ بنزین سوخته باشد.

بنابراین باید به سراغ فیوز مربوط به آن بخش در جعبه فیوز خودرو بروید. معمولاً روی درب جعبه فیوز نقشه راهنمای فیوزهای داخل خودرو درج می‌شود، اما برای درک بهتر می‌توانید به دفترچه راهنمای ماشین مراجعه کنید.

به هر حال بعد از اینکه محل فیوز مورد نظر را پیدا کردید، آن را با استفاده از گیره مخصوص (ویژه فیوزهای مستطیلی) بیرون بکشید. اگر این فیوز از نوع شفاف باشد، می‌توانید نوار سیمی داخل آن را ببینید که قطع شده است. قطع شدن نوار فلزی داخل قسمت پلاستیکی نشان می‌دهد که این فیوز سوخته است.

در مورد فیوزهای شیشه‌ای نیز به طور مشابه می‌توان تشخیص داد که فیوز سوخته است. اگر نوار فلزی داخل استوانه شیشه‌ای قطع شده باشد یعنی فیوز سوخته و باید تعویض شود.

اما در مورد فیوزهایی که بدنه غیر شفاف دارند و نوار فلزی داخل آنها دیده نمی‌شود، باید ابتدا دقت کرد که آیا اطراف پایه‌ها یا بدنه آن سیاه شده است یا نه؛ چرا که اگر هرگونه سیاه‌شدگی در اطراف فیوز دیده شود احتمالاً فیوز سوخته است. برای تشخیص دقیق‌تر می‌توان از مولتی متر استفاده کرد. با نصب دو سر مولتی متر به پایه‌های فیوز و برقراری جریان می‌توان فهمید که فیوز سالم است یا نه. اگر جریانی بین دو سر پای فیوز برقرار نشود، یعنی فیوز سوخته است.

توصیه‌های مهم درباره تعویض فیوزهای سوخته خودرو

•سوختن فیوز خودرو به این معناست که ایرادی در مدارات برقی خودرو ایجاد شده و جریان برق نوسان پیدا کرده است. بنابراین اگر متوجه شده‌اید که فیوز برق یک یا چند قسمت از خودرو به طور مداوم و با فاصله زمانی کوتاه می‌سوزد، حتماً ماشین را به یک تعمیرکار برق خودرو نشان دهید تا او ایراد اصلی را برطرف کند. چرا که اگر این کار را انجام ندهید، احتمال آتش سوزی و سوختن لوازم برقی خودرو بسیار بالا خواهد بود.

•از فیوزهای با ظرفیت متفاوت به جای یکدیگر استفاده نکنید. هر فیوز یک ظرفیت مشخص دارد که شرکت سازنده آن را در نظر گرفته است، اگر ظرفیت بالاتر استفاده کنید احتمال دارد که وسیله برقی خودرو بسوزد.اگر هم ظرفیت پایین‌تر استفاده کنید احتمالاً خود فیوز به طور مکرر خواهد سوخت.

•معمولاً داخل جعبه فیوز چند فیوز یدکی نیز وجود دارد که می‌توانید از آنها به جای فیوز سوخته با ظرفیت برابر استفاده کنید.

•هنگام جا زدن فیوزها داخل جایگاه خیلی فشار وارد نکنید؛ چون که احتمال دارد فیوز یا پایه آن بشکند و مشکلات دردسرهای زیادی برای شما به وجود آورد.

سخن پایانی

فیوزها اتصالات حفاظتی هستند که از لوازم گران قیمت برقی خودرو محافظت می‌کنند. همچنین جلوی آتش سوزی ماشین در اثر نوسانات برقی را نیز می‌گیرند. با وجود آنکه داخل جعبه فیوز معمولاً چند فیوز یدکی وجود دارد، اما توصیه می‌کنیم که شما نیز همیشه چند عدد فیوز با ظرفیت ۵ تا ۳۰ آمپر داخل خودرو داشته باشید تا اگر لازم شد از آن به جای فیوز سوخته استفاده کنید.

در صورتی که فیوزهای ماشین شما به طور مکرر می‌سوزد، حتما ایرادی در سیستم برق خودرو پیش آمده است. برای رفع منشا اصلی این ایراد بهتر است حتماً به تعمیرکار برق خودرو مراجعه کنید تا مشکل اصلی را برطرف کند.