چکار کنیم کولر خودرو بهتر و خنک‌تر کار کنه؟
هیچ چیز مانند خرابی کولر در ظهر یک روز گرم تابستانی نمی‌تواند راننده و بقیه سرنشینان یک خودرو را کلافه کند. دلایل مختلفی برای کار نکردن کولر یا باد گرم زدن آن وجود دارد. کار نکردن فن کولر ماشین، یکی از دلایل خرابی آن است. فن نقش خنک کننده سیال مبرد عبوری از کندانسور سیستم تهویه خودرو را بر عهده دارد. به‌همین دلیل خرابی آن عملا سیستم تهویه ماشین را با مشکل روبه‌رو می‌کند. در این مطلب قصد داریم به بررسی دلایل کار نکردن فن کولر ماشین و نحوه رفع مشکلات بپردازیم. حتما تا پایان با ما همراه باشید.
دلیل کار نکردن فن کولر ماشین معمولا به چند موضوع مهم معطوف می‌شود که در اینجا فهرستی از آن‌ها مشاهده می‌کنید:
- خراب شدن فیوز فن کولر
- از کار افتادن رله فن کولر
- کار نکردن الکتروموتور فن کولر
- آسیب دیدن پره‌های فن کولر
- مشکل پیدا کردن سیم کشی فن کولر
- نشتی گاز مبرد در سیکل تبرید کولر
- کثیف شدن سطح فن کولر و کندانسور
- مشکل پیدا کردن سنسور دمای سیستم تهویه ماشین
وقتی کولر باد گرم می‌زند، می‌توان فهمید که اوضاع آنقدر خراب نیست که سیستم تهویه ماشین کلا کار نکند. مشکل باد گرم کولر ماشین، مربوط به نقصی است که در عملکرد یکی از اجزای تشکیل دهنده سیکل تبرید کولر رخ داده است. بنابراین به احتمال زیاد می‌توان با صرف زمان و هزینه کم، ایراد سیستم تهویه خودرو را یافت و آن را برطرف کرد. تعمیرکاران، علت باد گرم کولر ماشین را در 7 مورد زیر خلاصه می‌کنند:
1. نشتی گاز کولر خودرو
اولین و مهم‌ترین دلیل باد گرم زدن کولر ماشین، کاهش سطح سیال مبرد در سیکل تبرید است. البته در اصطلاح رایج به سیال مبرد، گاز کولر گفته می‌شود. این سیال در تمام سیکل تبرید بین اجزای مختلف اعم از کمپرسور، کندانسور، شیر انبساط و اواپراتور در چرخش است. حد فاصل خروجی کندانسور تا ورودی اواپراتور، این سیال در فاز مایع قرار دارد. همچنین در فاصله بین خروجی کمپرسور تا ورودی کندانسور نیز این سیال در فاز گاز قرار دارد. به همین دلیل اصطلاح سیال مبرد نسبت به گاز کولر دقیق‌تر است.
وجود نشتی در مسیر خطوط لوله و اتصالات سیستم تهویه کولر، باعث کاهش سطح سیال مبرد می‌شود. باید توجه داشته باشید که میزان گاز کولر، تعیین‌کننده ظرفیت سرمایشی این سیستم است. بنابراین هرچه میزان سیال مبرد کمتر شود، عملکرد کولر نیز ضعیف‌تر می‌شود. در نتیجه شاهد باد گرم کولر خودرو خواهید بود.
برای حل این مشکل ابتدا باید محل نشتی گاز کولر شناسایی شود. معمولا از محلول آب و کف یا چراغ قوه برای شناسایی محل نشتی استفاده می‌شود. سپس باید نشتی برطرف شود. نهایتا باید گاز کولر شارژ شود تا سیستم تهویه به ظرفیت ایده‌آل خنک‌سازی خود برسد. پیشنهاد می‌کنیم که هر سال قبل از آغاز فصل گرما، با مراجعه به تعمیرگاه وضعیت شارژ گاز کولر را بررسی کنید.
2. مشکلات کندانسور مهم‌ترین دلیل باد گرم کولر ماشین
گاز کولر با فشار و دمای بالا از کمپرسور خارج شده و به سمت کندانسور انتقال می‌یابد. کندانسور وظیفه خنک کردن سیال مبرد را بر عهده دارد. به‌طوری که در خروجی از از کندانسور، سیال مبرد باید به فاز مایع تغییر وضعیت داده و کاهش دمای زیادی را تجربه کند. به زبان ساده می‌توان نقش کندانسور را شبیه به رادیاتور خودرو دانست.
کندانسور چیزی جز یک مبدل حرارتی نیست. این قطعه در نزدیکی رادیاتور خودرو قرار دارد. سیال مبرد از طریق خطوط لوله کندانسور در تماس غیر مستقیم با هوای آزاد قرار می‌گیرد. به این ترتیب تبادل حرارت، باعث خنک شدن سیال مبرد می‌شود. با توجه به اینکه کندانسور در معرض هوای آزاد قرار دارد، به مرور زمان گرد و غبار زیادی روی آن می‌نشیند. این موضوع باعث کاهش تبادل حرارت بین سیال مبرد و هوای آزاد می‌شود.
همچنین یک فن برای کندانسور در نظر گرفته می‌شود که هوا را با سرعت و فشار زیاد به سمت لوله‌های حاوی گاز کولر انتقال می‌دهد. آسیب دیدن پره‌های این فن نیز باعث می‌شود که ظرفیت خنک سازی کندانسور کاهش یابد. در نتیجه سیال مبرد در خروجی از کندانسور، دمایی به‌مراتب بالاتر از دمای ایده‌آل خواهد داشت. این موضوع باعث می‌شود که عملا شاهد باد گرم کولر ماشین باشید.
راه‌حل ساده این مشکل، تمیز کردن بدنه کندانسور است. اگر با انجام این کار، مشکل برطرف نشد، باید به‌سراغ تعویض فن آسیب دیده بروید تا ظرفیت خنک‌سازی کندانسور به مرز ایده‌آل برسد.
3. مشکلات اواپراتور سیستم تهویه خودرو
اواپراتور به‌صورت مستقیم با هوای درون اتاق خودرو در تماس است. این تجهیز نیز مانند کندانسور یک مبدل حرارتی است. سیال مبرد با عبور از شیر انبساط، در دما و فشار پایین وارد اواپراتور می‌شود. این سیال در مسیر عبور از لوله‌های اواپراتور، به‌صورت غیرمستقیم با هوای گرم درون اتاق تماس پیدا می‌کند. به این ترتیب گرمای هوا را جذب کرده و در نتیجه باعث خنک شدن آن می‌شود. سپس هوای خنک شدن توسط فن با شتاب خاصی به درون کابین اتاق خودرو پرتاب می‌شود.
اواپراتور نیز مانند کندانسور قطعات الکتریکی ندارد که باعث خرابی آن شود. معمولا کثیف شدن یا تجمع گرد و غبار روی سطح بدنه اواپراتور، باعث کاهش تبادل حرارت بین هوای درون اتاق خودرو و سیال مبرد می‌شود. در نتیجه شاهد باد گرم کولر خودرو خواهید بود. در این حالت نیز راه‌حل مشکل باد گرم کولر ماشین، تمیز کردن سطح بدنه اواپراتور است.
4. خرابی ترموستات علت باد گرم کولر خودرو
موهیتو، نوشیدنی خنک و گوارایی است که در فصل گرما طرفداران زیادی پیدا می‌کند. این نوشیدنی با طعم ترش و شیرین آلبالو و نعناع، طعمی دلچسب و منحصر به فرد دارد و می‌تواند به عنوان یک میان وعده یا نوترموستات قطعه‌ای مکانیکی است که وظیفه اندازه‌گیری دما را بر عهده دارد. این قطعه در سیکل تبرید سیستم تهویه ماشین، روی اواپراتور نصب می‌شود. این قطعه با اندازه‌گیری دمای سیال مبرد در ورودی به اواپراتور، شرایط را برای حفظ دمای عملیاتی این تجهیز فراهم می‌کند. به زبان ساده اگر دمای سیال مبرد در ورودی به اواپراتور کمتر از حد مجاز باشد، با ارسال سیگنالی دستور توقف فعالیت کمپرسور را صادر می‌کند.
همچنین در صورتی که دمای سیال مبرد بالاتر از حد مجاز باشد، سیگنال روشن شدن کمپرسور را صادر می‌کند. خرابی ترموستات، گاهی اوقات باعث باد گرم زدن کولر ماشین می‌شود. در این حالت ممکن است سیال مبرد با دمای بالا وارد اواپراتور شود. در نتیجه آن طور که باید و شاید، گرمای هوای داخل کابین خودرو را جذب نکند. برای حل این مشکل معمولا باید ترموستات را تعویض کنید.
5. مشکلات سیستم برق‌رسانی خودرو
مهم‌ترین عضو سیکل تبرید خودرو که با سیستم برق‌رسانی خودرو ارتباط دارد، کمپرسور است. کمپرسور نیروی لازم برای فشرده‌سازی سیال مبرد را از طریق تسمه دینام که متصل به موتور خودرو است، دریافت می‌کند. به این ترتیب نوسان در عملکرد سیستم برق خودرو مانند کاهش یا افزایش شدت جریان الکتریکی ممکن است باعث، کاهش توان فشرده‌سازی کمپرسور شود.
از آن گذشته تعداد زیادی اتصالات الکتریکی مانند رله و فیوز در سیستم تهویه ماشین وجود دارد. بروز مشکل در هر یک از این قطعات الکتریکی، باعث افت عملکرد کولر می‌شود. در نتیجه شاهد باد گرم کولر ماشین خواهید بود. برای رفع این مشکلات باید تعمیرکار متخصص در زمینه برق، ایراد اصلی را شناسایی کرده و نسبت به رفع مشکل اقدام کند.
6. آسیب دیدن کمپرسور کولر ماشین
همان‌طور که اشاره کردیم، کمپرسور خودرو وظیفه فشرده‌سازی گاز کولر را بر عهده دارد. اگر کمپرسور وظیفه خود را به‌درستی انجام ندهد، توان خنک‌سازی کولر به‌شدت افت پیدا می‌کند. در این حالت باد گرم زدن کولر ماشین، تنها یکی از احتمالات پیش رو است. حتی ممکن است کولر اصلا روشن نشود.
در برخی از خودروها، مشکل کمپرسور در سرعت بالا اتفاق می‌افتد. در این حالت کار خاصی نمی‌توان انجام داد. گاهی اوقات مشکل مربوط به آسیب دیدن تسمه کمپرسور است که در این حالت باید آن را تعویض کنید. یک پیشنهاد دیگر هم داریم. حتما ماهانه یکبار کولر خودرو را برای چند دقیقه روشن کنید. وقتی در طولانی مدت از کولر استفاده نکنید، ممکن است که دچار مشکل شود.
7. خرابی سنسور فشار گاز کولر خودرو
موضوع مهم دیگری که در عملکرد بهینه سیستم تهویه خودرو تاثیر دارد، فشار گاز کولر است. در بسیاری از خودروهای سواری فشار ایده‌آل سیال مبرد باید در تمام سیکال تبرید بین 5.2 تا 19 بار قرار داشته باشد. اگر فشار از این محدوده کمتر شود، توان خنک‌سازی سیستم تهویه کاهش می‌یابد. در نتیجه شاهد باد گرم کولر ماشین خواهید بود.
برای جلوگیری از بروز این اتفاق یک حسگر با نام سنسور فشار گاز کولر در سیستم تهویه خودرو استفاده می‌شود. این سنسور مقدار دقیق فشار گاز کولر را در بخش‌های مختلف اندازه‌گیری کرده و داده‌ها را در اختیار واحد کنترل مرکزی کولر قرار می‌دهد. خرابی این سنسور باعث می‌شود که اندازه‌گیری فشار مختل شود. در نتیجه احتمال کاهش فشار گاز کولر وجود دارد. در این حالت باید سنسور را تعویض کنید.
