علت صدای شکم چیست؛ ۱۳ راهکار عالی برای رفع این مشکل

آیا معده‌ی شما در یک زمان نامناسب شروع به سروصدا می‌کند؟ این صداهای غیرارادی که هم خجالت‌آور و هم غیرقابل پیش‌بینی هستند اغلب از معده منشاء می‌گیرند و به‌دلیل گرسنگی ایجاد می‌شوند، اما ممکن است در روده هم رخ دهند.

خوشبختانه، صدای شکم معمولا نگران‌کننده نیست و به بخش طبیعی فرآیند هضم مربوط می‌شود. با این حال، در موارد نادر ممکن است نشان‌دهنده‌ی یک مشکل پزشکی جدی باشد. در این مقاله از دیجی‌کالا مگ، شما را با علت صدای شکم و راه‌های کاهش آن آشنا می‌کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

علت صدای شکم

دلایل زیادی برای قاروقور شکم وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

۱. هضم غذا

هنگامی که غذا به روده‌ی کوچک می‌رسد، بدن سعی می‌کند با ترشح آنزیم به تجزیه‌ی غذا و جذب مواد مغذی موجود در آن کمک کند. غذا به کمک مجموعه‌ای از انقباضات عضلانی موج‌مانند به نام پریستالسیس (Peristalsis) طول دستگاه گوارش را طی می‌کند. هنگامی که هوا، مایعات و غذاهای نیمه‌هضم شده در روده حرکت می‌کنند، صداهایی ایجاد می‌شود که گاهی اوقات می‌توانید آن‌ها را بشنوید.

۲. گرسنگی

حتی اگر چند ساعت غذا نخورید، بدن به‌طور مرتب فرآیند پریستالسیس را انجام می‌دهد. هنگام گرسنگی، داخل معده چیزی وجود ندارد که باعث ساکت شدن صداهای آن شود. از سوی دیگر، هنگامی که معده برای ۲ ساعت خالی بماند، قدرت و سرعت انقباضات آن افزایش می‌یابد. به همین دلیل، هنگام گرسنگی احتمالا صدای شکم بلندتر است.

۳. ابتلا به بعضی از بیماری‌ها

گاهی اوقات بیماری‌های زمینه‌ای علت صدای شکم هستند، به‌خصوص اگر این علامت با مشکلات دیگری مانند درد، یبوست یا اسهال همراه باشن. از بیماری‌های مرتبط با سر و صدای شکم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

اختلالات گوارشی؛ در بعضی موارد، قاروقور شکم از یک اختلال گوارشی مانند سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) ناشی می‌شود. سایر علائم این بیماری عبارتند از: اسهال، نفخ و افزایش تولید گاز در دستگاه‌ی گوارش.

عدم تحمل مواد غذایی؛ ناتوانی در هضم بعضی از غذاها مثل غلات حاوی گلوتن، محصولات لبنی، حبوبات و غذاهای پرفیبر به افزایش تولید گاز در روده منجر می‌شود.

مشکلات تنفسی؛ تنفس سطحی و کم‌عمق یعنی تنفس سینه‌ای که باعث می‌شود شانه‌ها بالا برود و فقط قفسه‌ی سینه منبسط شود می‌تواند دلیل صدای شکم باشد. در این شرایط اکسیژن کمتری وارد خون می‌شود و هضم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. درنتیجه، مشکلات تنفسی هم می‌توانند علت صدای شکم باشند.

انسداد روده؛ این مشکل زمانی رخ می‌دهد که غذا و مدفوع نمی‌توانند در دستگاه‌ی گوارش حرکت کنند و به رکتوم (راست روده) بروند. سایر علائم انسداد روده شامل درد شدید شکم، استفراغ، تورم شکم و ناتوانی در دفع گاز یا مدفوع است.

راه‌های درمان قار و قور شکم

ممکن است نتوانید به‌طور کامل از سروصدای شکم جلوگیری کنید، اما اقدامات زیر می‌توانند تا حد زیادی کمک‌کننده باشند:

۱. مصرف غذاهای تولیدکننده‌ی گاز را کاهش دهید

بعضی از غذاها و نوشیدنی‌ها گاز بیشتری نسبت به سایرین تولید می‌کنند. اگر وجود مقدار زیادی گاز در دستگاه‌ی گوارش علت صدای شکم شما است، بهتر است از مصرف این خوراکی‌ها خودداری کنید. مهم‌ترین غذاها و نوشیدنی‌هایی که باعث قاروقور شکم می‌شوند معمولا شامل موارد زیر هستند:

لوبیا و عدس

انواع کلم

پیاز

قارچ

نخودفرنگی

غلات کامل

نوشیدنی‌های گازدار

برای اینکه راحت‌تر بتوانید غذاهای مشکل‌ساز را پیدا کنید، هر آنچه که می‌خورید یا می‌نوشید و علائمی که بعد از مصرف آن‌ها تجربه می‌کنید را چند روز بنویسید.

۲. از مصرف الکل، تنقلات شیرین و غذاهای اسیدی خودداری کنید

الکل، تنقلات شیرین و غذاهای اسیدی (مثل مرکبات و قهوه) همگی می‌توانند صداهای معده را تحریک کنند. نوشیدنی‌های الکلی علاوه بر تاثیری که روی سروصدای شکم دارند، تولید اسید را افزایش می‌دهند، باعث التهاب و درد معده می‌شوند و تخلیه‌ی معده را به تعویق می‌اندازند.

۳. آب بنوشید

نوشیدن یک لیوان آب می‌تواند راه‌حل موثری برای درمان سریع صدای شکم باشد، به‌خصوص اگر در آن زمان امکان خوردن چیز دیگری وجود نداشته باشد. آب به فرآیند گوارش کمک می‌کند و در عین حال باعث پر شدن معده می‌شود که این می‌تواند قاروقور شکم را مهار کند. برای کسب بهترین نتیجه، توصیه می‌شود آب را در طول روز به‌صورت جرعه‌جرعه بنوشید. مصرف مقادیر زیاد آب در مدت زمان کوتاه ممکن است به افزایش صدای شکم منجر شود.

۴. در طول روز چند وعده غذای کم‌حجم بخورید

هم خالی بودن معده و هم مصرف وعده‌های غذایی حجیم (به‌خصوص غذاهای سرشار از چربی، قند، گوشت قرمز و سایر خوراکی‌هایی که هضم آن‌ها سخت است) می‌تواند علت صدای شکم باشد. بنابراین، خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر در فواصل زمانی منظم ایده‌ی خوبی محسوب می‌شود.

اگر قاروقور شکم به‌طور مکرر اتفاق می‌افتد یا هر روز در زمان مشخصی رخ می‌دهد، این ممکن است نشانه‌ی نیاز به مصرف وعده‌های غذایی بیشتر باشد. بعضی از افراد برای رفع صدای شکم خود باید در طول روز به جای سه وعده غذای بزرگ، چهار تا ۶ وعده غذای کوچک بخورند.

۵. آهسته غذا بخورید

هضم مواد غذایی از دهان و از طریق جویدن آغاز می‌شود. بنابراین باید برای خوردن غذا وقت بگذارید و آن را خوب بجوید. این کار به هضم غذا و درمان صدای شکم کمک می‌کند. علاوه بر این، از بلع ناخواسته‌ی هوا جلوگیری می‌کند و احتمال ابتلا به نفخ و سایر مشکلات گوارشی را کاهش می‌دهد.

۶. از مصرف نوشیدنی‌های گازدار یا استفاده از نی بپرهیزید

این نوشیدنی‌ها تولید گاز را در دستگاه‌ی گوارش افزایش می‌دهند و در ابتلا به نفخ نقش دارند. استفاده از نی هم باعث بلع ناخواسته‌ی هوا می‌شود که این ممکن است به تجمع گاز در دستگاه گوارش منجر شود.

۷. از شیرین‌کننده‌های مصنوعی استفاده نکنید

بعضی از شیرین‌کننده‌های مصنوعی حاوی ماده‌ای به نام سوربیتول هستند که در مقادیر بسیار زیاد می‌تواند صداهای روده را افزایش دهد. این ماده اغلب در آدامس‌ها، آبنبات‌ها و نوشابه‌های رژیمی یافت می‌شود.

۸. پروبیوتیک مصرف کنید

تحقیقات نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ها به کنترل علائم سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر کمک می‌کنند. پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که به‌طور طبیعی در روده یافت می‌شود. همچنین در بعضی از مواد غذایی مثل ماست و مکمل‌ها هم وجود دارند.

۹. تمرینات تنفسی را امتحان کنید

بعضی از متخصصان بر این باورند که تنفس شکمی (تنفس آهسته و عمیق از طریق شکم) در حفظ سلامت دستگاه گوارش موثر است و به رفع صداهای معده و روده کمک می‌کند.

۱۰. فعالیت بدنی منظم داشته باشید

شواهد علمی بیانگر آن است که پیاده‌روی بعد از خوردن غذا می‌تواند از طریق افزایش سرعت تخلیه‌ی معده به فرآیند گوارش کمک کند و درنتیجه سروصدای شکم را کاهش دهد. این کار فواید دیگری هم برای سلامتی دارد. برای مثال، اگر بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ تقریبا ۱۵ دقیقه بعد از غذا خوردن به‌مدت ۲۰ دقیقه پیاده‌روی کنند، سطح قند خون‌شان کاهش می‌یابد. تنها نکته‌ی مهم این است که باید از انجام فعالیت‌های شدید بلافاصله بعد از صرف غذا بپرهیزید.

۱۱. آرامش‌تان را حفظ کنید

قاروقور شکم می‌تواند در موقعیت‌های استرس‌زا مثل مصاحبه‌ی شغلی، سخنرانی‌ و امتحان واضح‌تر باشد. چون صرف‌نظر از این که معده پر باشد یا خالی، فعالیت دستگاه گوارش هنگام اضطراب افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، مشخص شده است که استرس هضم را کند می‌کند و به علائم سوء هاضمه از جمله سوزش سر دل منجر می‌شود. شما می‌توانید از مدیتیشن، تنفس عمیق و تکنیک‌های آرام‌سازی پیش‌رونده‌ی عضلانی برای کنترل اضطراب و استرس خود کمک بگیرید.

۱۲. غذاهایی که به‌سختی هضم می‌شوند را پیدا کنید

عدم تحمل بعضی از غذاها می‌تواند تولید گاز را در دستگاه‌ی گوارش افزایش دهد و به قاروقور شکم منجر شود. به‌عنوان مثال، عدم تحمل لاکتوز (قند موجود در شیر) به‌دلیل کمبود لاکتاز (آنزیم هضم‌کننده‌ی لاکتوز) ایجاد می‌شود. شیوع این مشکل در بین جمعیت‌های قومی و نژادی مختلف متفاوت است، اما به نظر می‌رسد که تقریبا ۶۵ درصد مردم قادر به هضم لاکتوز نیستند. بهترین راه برای مدیریت عدم تحمل مواد غذایی، شناسایی خوراکی‌های مشکل‌ساز و پرهیز از مصرف آن‌ها است.

۱۳. مشکلات گوارشی خود را درمان کنید

بعضی از بیماری‌ها مثل عفونت یا انسداد روده روی صداهای شکم تاثیر دارند. سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر هم می‌تواند علت صدای شکم باشد. در این شرایط، درمان بیماری زمینه‌ای تنها راه‌ی کاهش این صداها محسوب می‌شود.

زمان مراجعه به پزشک

در بیشتر موارد، سروصدای شکم جدی نیست و با راهکارهای خانگی برطرف می‌شود. اما اگر با علائم دیگری همراه بود، آن را نادیده نگیرید. علائم مهمی که باید درباره‌ی آن‌ها با پزشک صحبت کنید عبارت‌اند از:

درد شکم

نفخ

استفراغ

اسهال یا یبوست

تب

از دست دادن اشتها

خستگی شدید

پزشک می‌تواند علت صدای شکم را شناسایی کند و راهکار درمانی مناسب را به شما ارائه دهد.

کلام پایانی

چنانچه صدای شکم به گرسنگی یا فرآیند هضم مربوط باشد، می‌توانید با بعضی از راهکارهای خانگی به رفع آن کمک کنید. اما اگر این مشکل به‌طور مکرر رخ داد یا با علائم دیگری همراه بود، به پزشک مراجعه کنید. گاهی‌ اوقات قاروقور شکم به اختلالات گوارشی یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای مربوط است که به درمان تخصصی نیاز دارند.