خطرناک‌ترین تب کودکان که هر مادری باید بداند
برای اینکه با تب خطرناک آشنا شوید، ابتدا باید در مورد نحوه تنظیم دمای بدن اطلاعات کسب کنید. انسان هم مانند سایر پستانداران دارای سیستم تنظیم خودکار دمای بدن است. مرکز این سیستم در هیپوتالاموس مغز قرار دارد. همچنین در بدن ما ۲ گروه گیرنده حرارتی به نام ترمورسپتور وجود دارد: دسته اول در هیپوتالاموس قرار دارند و گیرنده‌های درجه حرارت مرکزی نامیده می‌شوند و دسته دیگر گیرنده‌های حرارتی در پوست هستند که درجه حرارت محیط را دریافت می‌کنند. ما در اثر تغییر دمای محیط ۲ نوع واکنش مختلف نشان می‌دهیم که عبارت‌اند از واکنش‌های ارادی و واکنش‌های غیر ارادی.
هیپوتالاموس مغز
زمانی که دمای محیط بالا می‌رود ما لباس‌های خود را کاهش می‌دهیم و به سایه می‌رویم یا سیستم تهویه را روشن می‌کنیم. این‌ها واکنش‌های ارادی ما هستند، اما در اثر افزایش دما پوست ما تعریق انجام می‌دهد تا با تبخیر عرق دمای بدن کاهش یابد. همچنین عضلات غیر ارادی در عروق سطحی پوست منبسط می‌شوند و خون بیشتری را به سطح پوست منتقل می‌کنند تا خون در مجاورت با پوست بدن، خنک شود. در هوای سرد عکس این اعمال اتفاق می‌افتد.
ما با مجموعه واکنش‌های ارادی و غیر ارادی، دمای بدن خود را تنظیم می‌کنیم. در شرایط طبیعی همه این واکنش‌ها منجر به این می‌شوند که دمای قسمت‌های داخلی بدن در محدوده ۳۷ درجه سانتی‌گراد ثابت باقی بماند. در این حالت دمای داخل دهان بین ۳۶/۷ تا ۳۷/۲ درجه سانتی‌گراد است و طبیعی محسوب می‌شود.
به چه محدوده‌ای از دمای بدن، تب گفته می‌شود؟
متداول‌ترین علت تب عفونت اعضای بدن است. زمانی که بدن دچار عفونت می‌شود، بدن ما برای کنترل فعالیت میکروب‌ها دمای خود را بالا می‌برد. این افزایش دما با تاثیر عوامل بیماری‌زا روی هیپوتالاموس انجام می‌شود. به بالا رفتن دمای بدن در این حالت تب می‌گوییم. تب نشانه مشخصی از بروز مشکل در بدن ما است.
البته ذکر این نکته ضروری است که دمای بدن به دلایل مختلف از جمله ورزش کردن، حمام داغ، پوشیدن لباس‌های زیاد یا گرم بودن هوا هم ممکن است بالا برود. اگر فکر می‌کنید این شرایط روی دمای بدن شما تاثیر گذاشته‌اند، بعد از ۳۰ تا ۶۰ دقیقه دوباره دمای بدن‌تان را اندازه بگیرید.
در صورتی که تب مشکلی ایجاد نکند، معمولا به درمان نیاز ندارد. اما اگر شدید باشد یا برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کرد. البته بعضی از افراد باید در صورت مواجهه با هر نوع تبی به پزشک مراجعه کنند. این افراد عبارت‌اند از:
کودکان کمتر از سه ماه
بیمارانی که شیمی‌درمانی می‌شوند
افراد مبتلا به بیماری‌های جدی
کسانی که به تازگی تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند
تب خطرناک برای بزرگسالان و کودکان چقدر است؟
در صورتی که دمای دهانی از ۳۹ درجه سانتی‌گراد یا دمای مقعدی از ۳۹/۵ درجه سانتی‌گراد فراتر برود، زندگی بیمار در معرض خطر قرار می‌گیرد. چون در این دما عملکرد پروتئین‌ها و آنزیم‌های بدن مختل می‌شود. دمای بالاتر از ۴۴ درجه سانتی‌گراد بسیار خطرناک است و ممکن است به مرگ منجر شود. جدول زیر طبقه‌بندی درجه حرارت‌های مختلف بدن را نشان می‌دهد:
طبیعی تب تب بالا
دمای دهانی (درجه سانتی‌گراد) تا ۳۷/۵ ۳۷/۵ تا ۳۹ بیش از ۳۹
دمای مقعدی (درجه سانتی‌گراد) تا ۳۸ ۳۸ تا ۳۹/۵ بیش از ۳۹/۵
برای کودکان بر اساس سن آن‌ها دماهای زیر می‌تواند خطرناک باشد:
تب ۳۸ درجه و بالاتر در کودکان زیر سه ماه
تب ۳۸/۲ درجه و بالاتر در کودکان سه تا ۶ ماه
تب ۳۸/۸ درجه و بالاتر در کودکان بالای ۶ ماه
هایپرترمی و علل آن
هایپرترمی، هیپرترمی یا افزایش دمای بدن، زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند دمای خود را ثابت نگه دارد. در این حالت بدون اینکه نقطه تنظیم دما در هیپوتالاموس تغییر کند، دمای بدن افزایش می‌یابد. عوامل مختلفی می‌توانند موجب هایپرترمی شوند که تعدادی از آن‌ها عبارت‌اند از: حضور در محیط‌های گرم، استنشاق داروی بیهوشی، مصرف بعضی از داروها مثل فنوتیازین‌ها و نورولپتیک‌ها، تومور یا آسیب‌های مغزی و…
هایپرترمی شدید و تب بالا هر 2 می‌توانند برای جان فرد مبتلا خطرناک باشند. بنابراین زمانی که دمای بدن بیمار بالا می‌رود، در حین تلاش برای مراجعه به پزشک، باید به کمک پاشویه سعی کرد دمای بدن او را کاهش داد.
ضرورت تشخیص علت تب و درمان توسط پزشک
همان‌طور که قبلا گفته شد، تب بالا برای بیمار خطرناک است و باید به سرعت ضمن شناسایی علت آن، نسبت به کاهش دما اقدام نمود. بنابراین به دادن داروی ضد تب، پاشویه و… اکتفا نکنید، چون تب نشانه بروز یک مشکل در بدن است و با رفع نشانه نمی‌توانید علت را از بین ببرید. حتی یک تب ساده ممکن است نشان‌دهنده یک عفونت خطرناک در یک عضو حساس از بدن باشد که با بی‌توجهی منجر به از کار افتادن آن عضو حیاتی بدن و حتی مرگ شود.
جهت تشخیص علت تب و انجام آزمایشات لازم، حتما به پزشک متخصص عفونی و تب‌دار مراجعه کنید.
چگونه دمای بدن اندازه‌گیری می‌شود؟
برای اندازه‌گیری دمای بدن باید ابزار مناسب در اختیار داشته باشید. شما نمی‌توانید به اندازه‌گیری دما با لمس پیشانی با دست اعتماد کنید. توصیه می‌شود یک دماسنج دیجیتال یا جیوه‌ای تهیه کنید. بهترین راه اندازه‌گیری دما در نوزادان و کودکان استفاده از دماسنج زیر بغل است. در بزرگسالان و کودکان بزرگتر می‌توان از دمای دهانی استفاده کرد.
۱. اندازه‌گیری دمای دهانی
دماسنج دهانی را در یک طرف زبان قرار دهید و آن را به سمت عقب برانید.
دماسنج را با لب‌های خود نگه دارید، نه با دندان‌ها.
پس از سه دقیقه دماسنج را از داخل دهان بردارید و عدد روی آن را بخوانید.
روش زدن شیاف به کودک : سریع ترین روش برای پایین آوردن تب
اگر بینی کودک گرفته است، ابتدا بینی او را تمیز کنید. چون تنفس دهانی هنگام اندازه‌گیری درجه حرارت بدن باعث می‌شود دما به اشتباه پایین گزارش شود.
در صورتی که قبل از قرار دادن دماسنج در دهان نوشیدنی گرم یا سرد مصرف کرده‌اید، ۱۰ دقیقه صبر کنید. سپس دمای بدن را اندازه بگیرید.
۲. اندازه‌گیری دمان زیر بغل
دماسنج دهانی را زیر بغل قرار دهید.
بازو را به سینه نزدیک کنید.
پنج دقیقه منتظر بمانید.
دماسنج را از زیر بغل خارج کنید و عدد آن را بخوانید.
درجه حرارت زیر بغل معمولا در مقایسه با دمای دهانی ۰/۵ درجه پایین‌تر است.
