کدام خواننده صدای بهتری دارد؟ حنجره‌ی همایون شجریان قدرتمندتر است یا ابی؟
این که کدام خواننده صدای بهتری دارد و کدام با قدرت و توانایی بیشتری می‌خواند همیشه بین خود هنرمندان و طرفداران‌شان موضوعی بحث‌برانگیز بوده. لابد شما هم شنیده‌اید که در مورد خوانندگان مختلف چه توصیفاتی انجام می‌شود و طرفداران‌شان چطور سعی می‌کنند آنها را به عرش برسانند. از القابی مانند «آقای صدا» تا «صدا مخملی» و …. اما اگر از سلایق مختلف بگذریم و بخواهیم بر اساس فاکتورهای علمی این موضوع را بررسی کنیم نتیجه چه خواهد بود؟ واقعا کدام خواننده حنجره توانمندتری دارد. اصلا توانمندتر یعنی چی؟ غیر از زیبایی صدا چه عواملی در تاثیرگذاری و قدرت خوانش یک هنرمند موثرند؟
باید گفت رتبه‌بندی صدای خوانندگان بر اساس فاکتورهای علمی و فیزیکی موضوعی پیچیده و چندوجهی است. فاکتورهای مختلفی در این زمینه دخیل هستند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. وسعت صوتی: به تعداد نت‌هایی که خواننده می‌تواند به طور واضح و رسا بخواند، اشاره دارد. خوانندگانی با وسعت صوتی بیشتر، توانایی خواندن در سبک‌های مختلف را دارند.
۲. قدرت و حجم صدا: به بلندی و قدرت صدای خواننده اشاره دارد. خوانندگانی با صدای قدرتمندتر، می‌توانند در فضاهای بزرگ‌تر بدون نیاز به میکروفون آواز بخوانند.
۳. تحریر و تکنیک: به مهارت خواننده در استفاده از تکنیک‌های مختلف آوازی مانند تحریر، ویبراتو، و پورتاتو اشاره دارد. خوانندگانی با تکنیک قوی‌تر، می‌توانند احساسات و مفاهیم را به طور موثرتری به مخاطب منتقل کنند.
۴. رنگ و timbre صدا: به کیفیت و ویژگی‌های منحصر به فرد صدای خواننده اشاره دارد. رنگ صدا، خواننده را از سایر خوانندگان متمایز می‌کند.
۵. لحن و بیان: به نحوه بیان کلمات و انتقال احساسات توسط خواننده اشاره دارد. لحن و بیان مناسب، باعث می‌شود که آواز خواننده برای مخاطب جذاب‌تر باشد.
بالاخره کدام صدا برتر و بالاتر است؟
رتبه‌بندی نهایی خوانندگان بر اساس سلیقه شخصی افراد متفاوت است. لابد شما هم صحبت‌هایی را که درباره ابراهیم حامدی یا «ابی» مطرح است شنیده‌اید. حتی خوانندگان داخلی هم قبول دارند که او با قدرت و زیبایی صدایش یکی از ماندگارترین‌هاست. اما «آقای صدا» واقعا بهترین حنجره را در میان خوانندگان ایرانی دارد؟ اگر به اطلاعات موجود مراجعه کنیم باید گفت وسعت صوتی ابی خواننده ایرانی ۲.۵ اکتاو است. ابی با این وسعت صدا در دسته خوانندگان با صدای تنور قرار می‌گیرد. اما شاید جالب باشد بدانید که وسعت صدای «ایرج» یا حسین خواجه امیری ۳ اکتاو بوده و وسعت صدای استاد محمدرضا شجریان در اوج دوران کاری بر اساس منابع مختلف بین سه اکتاو و یک پرده تا سه اکتاو و سه پرده بوده است. این در حالی است که علیرضا افتخازی با ۳ اکتاو صدا، داریوش اقبالی با ۲.۵ اکتاو و فرهاد مهراد با ۲ اکتاو صدا در این جدول قرار خواهند گرفت. همایون شجریان خواننده مطرح ایرانی با ۳.۵ اکتاو وسعت صدا احتمالا یکی از توانمندترین خواننده‌های زنده ایرانی است.
نکاتی در مورد وسعت صوتی ابی:
وسعت صوتی ۲.۵ اکتاو برای یک خواننده مرد، متوسط تا خوب محسوب می‌شود. ابی در طول دوران حرفه‌ای خود، به دلیل حفظ و سلامت صدایش مشهور بوده است. ابی در خواندن ترانه‌ها با احساس و لحن قوی، مهارت داشته و آثار ماندگاری را خلق کرده است.
نکته:
همانطور که گفته شد، رتبه‌بندی نهایی خوانندگان بر اساس وسعت صوتی، سلیقه‌ای است و فاکتورهای دیگری مانند تکنیک، لحن و بیان نیز در رتبه‌بندی خوانندگان دخیل هستند.
اما در مورد خوانندگان زن ایرانی اوضاع چطور است؟
هایده به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین و ستایش‌شده‌ترین صداها در میان خوانندگان ایرانی به روایات مختلف بین ۲.۵ تا ۳ اکتاو صدا داشته است. این در حالی است که مثلا حمیرا با وسعت صدای ۲.۵ اکتاو قدرتی کم و بیش مشابه هایده دارد. این دو خواننده در دسته خوانندگان با صدای سوپرانو قرار می‌گرفتند. جالب است بدانید که فائقه آتشین یا همان گوگوش با ۳ اکتاو صدا احتمالا قدرت خوانشی برتر از دو نام گفته شده دارد. همانطور که وسعت صوتی صدای دلکش و قمرالملوک وزیری ۳ اکتاو اندازه‌گیری شده است. مهستی با ۲.۵ اکتاو و پوران با ۲.۵ اکتاو جزو خواننده های قدرتمند ایرانی بوده‌اند.
در حالی که هایده به دلیل قدرت و تحریرهای صدای خود مشهور بود، حمیرا به دلیل لحن و بیان قوی و تسلط بر تکنیک‌های آوازی شناخته می‌شد.
قدرتمندترین خوانندگان زن جهان
در میان خوانندگان مشهور جهان، ماریا کری با وسعت صوتی ۵ اکتاو و ۳ نت، رکورد بالاترین اکتاو صدا را در اختیار دارد. برخی دیگر از خوانندگان مشهور اپرا مثل لوچیانو پاواروتی با ۳ اکتاو صدا و آندرهآ بوچلی با ۲.۵ اکتاو جزو برترین‌ها هستند. خوانندگان اپرا به طور کلی از تکنیک‌های آوازی قوی برای افزایش وسعت صوتی خود استفاده می‌کنند. نوع صدای خواننده اپرا (سوپرانو، آلتو، تنور، باس) در وسعت صوتی او نقش دارد.
برخی دیگر از خوانندگان زن با وسعت صوتی بالا:
آلیسون کراوس: ۳ اکتاو
بیانسه: ۴ اکتاو
ویتنی هیوستون: ۳.۵ اکتاو
کریستینا آگیلرا: ۴ اکتاو
سلین دیون: ۳ اکتاو و ۴ نت
وسعت صوتی به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می‌یابد. تکنیک‌های آوازی می‌توانند به خوانندگان کمک کنند تا وسعت صوتی خود را افزایش دهند.
ادل، الماسی درخشان در میان جمع
ادل خواننده بریتانیایی در بسیاری از فاکتورهای علمی و فیزیکی صدای خوانندگان، رتبه بالایی دارد.
وسعت صوتی ادل ۳ اکتاو است که وسعت صوتی بسیار بالایی برای یک خواننده زن محسوب می‌شود. ادل صدای قدرتمندی دارد و می‌تواند بدون نیاز به میکروفون در فضاهای بزرگ آواز بخواند. او از تکنیک‌های مختلف آوازی به طور ماهرانه استفاده می‌کند و تحریرهایش بسیار زیبا و دلنشین هستند. صدای ادل گرم، رسا و منحصر به فرد است و لحن و بیان او در آواز خواندن بسیار قوی و احساسی است.
با توجه به فاکتورهای علمی و فیزیکی، خوانندگان زیر با ادل قابل مقایسه هستند:
ویتنی هیوستون: وسعت صوتی ویتنی هیوستون ۳.۵ اکتاو بود و از نظر قدرت و تکنیک آواز با ادل قابل مقایسه است.
بیانسه: بیانسه وسعت صوتی ۴ اکتاو دارد و از نظر قدرت صدا و تکنیک آواز با ادل برابری می‌کند.
