در این درس، ایشان نکاتی مهم درباره ویژگی‌های رحمت خدا، اهمیت توبه و تأثیر اعمال بر سرنوشت انسان بیان کردند که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
1. رحمت خداوند، امید بیشتر از ترس
بنابر روایت‌های دینی، خداوند کریم، ستار و غفار است و همواره آماده است تا گناهکاران را ببخشد. از آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم‌السلام) استفاده می‌شود که بهتر است انسان بیشتر امیدوار به رحمت خداوند باشد تا ترسان از غضب او. این امید به رحمت، از محبت سرچشمه می‌گیرد، در حالی که ترس از غضب به دنبال خطا و گناه است. در حقیقت، رحمت خداوند بر غضبش سبقت دارد: «یَا مَنْ سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ».
2. در لحظه مرگ، تنها اعمال همراه انسان هستند
هنگامی که انسان به لحظات پایانی زندگی نزدیک می‌شود، تنها چیزی که می‌تواند به او یاری دهد، اعمال خود اوست. مال و خانواده در این لحظه نخواهند توانست به او کمک کنند و از دنیا بروند. از این رو، در زمان مرگ انسان متوجه می‌شود که اعمالش در کنار او باقی خواهند ماند.
3. توبه و جبران ضررهای گناه
هر گناهی که انسان مرتکب شود، به خودش ضرر زده است، اما توبه، دروازه‌ای است به سوی بخشش و رحمت الهی. خداوند به توبه‌کنندگان رحمت می‌کند و ضررهای گناه را جبران می‌سازد.
4. شفاعت، تنها در قیامت
در برزخ، انسان باید برای هر روزی که در دنیا زندگی کرده، پاسخگو باشد. در این مرحله از زندگی، اعمال انسان همراه او خواهند بود و شفاعت تنها در قیامت ممکن خواهد بود. امام سجاد (علیه‌السلام) در این‌باره فرموده‌اند: «إِنَّ الْقَبْرَ رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّیرَانِ».
5. حق‌الناس و اهمیت رعایت حقوق دیگران
اگرچه خداوند تمامی گناهان را می‌بخشد، اما حق‌الناس تنها زمانی بخشیده می‌شود که فرد آن را جبران کرده باشد. انسان باید از هر گونه ظلم و زیان به دیگران، مانند غیبت و حسادت، دوری کند. در روایات آمده است که حسادت باعث از بین رفتن ایمان می‌شود و فرد حسود دشمن خدا و نعمت‌های اوست.
6. آزار دادن مؤمنین، عواقب سنگینی دارد
هرگونه آزار و اذیت به مؤمنین، حتی به اندازه یک کلمه، در قیامت عواقب سنگینی دارد. در روایات آمده است که کسی که مؤمنی را آزار دهد، در قیامت میان چشمانش نوشته می‌شود: «مأیوس از رحمت خدا».
7. حق‌الناس و ضرورت جبران
حق‌الناس شامل هر گونه ظلم به دیگران، چه در کلام و چه در عمل، می‌شود. مثلاً غیبت کردن یا آزار رساندن به کسی مصداق ایذاء مؤمن است که در قیامت پاسخگو خواهد بود. از این رو، باید از کسانی که به آنها ظلم کرده‌ایم، حلالیت بخواهیم و حقوق آنها را ادا کنیم.
8. فرصت جبران تا آخرین نفس
تا زمانی که نفس در بدن انسان است، فرصت جبران گناهان و اصلاح اعمال وجود دارد. بنابراین باید از فرصت‌های باقی‌مانده برای جبران ضررهایی که به دیگران وارد کرده‌ایم، بهره ببریم.
این نکات، درسی عمیق درباره رحمت خداوند، اهمیت توبه و ضرورت رعایت حقوق دیگران است که می‌تواند به انسان در مسیر رشد اخلاقی و معنوی کمک کند.
