آیا فال‌گیری در اسلام جایز است؟
از دیرباز انسان‌ها در جستجوی راهی برای دانستن آینده و سرنوشت خود بوده‌اند. بسیاری برای کشف رویدادهای آینده، به فال‌گیری روی می‌آوردند. این عمل در فرهنگ‌های مختلف به‌ویژه در جوامع اسلامی، همواره مورد بحث قرار گرفته است. اما آیا در اسلام به این نوع پیش‌بینی‌ها توجهی شده است؟ نظر مراجع تقلید و احکام دینی در این زمینه چیست؟
اسلام دین حقیقت و فطرت است که انسان را از غرق شدن در خرافات نهی می‌کند و بر تلاش و کوشش برای بهبود زندگی تأکید دارد. امام صادق (علیه‌السلام) در روایت معروفی فرمودند: «فال چنان است که صاحبش به آن معتقد شود.» این جمله نشان‌دهنده تأثیر روانی و معنوی فال بر فرد است.
فال‌گیری در اسلام: جایز یا حرام؟
اسلام فال‌گیری را نهی می‌کند، به‌ویژه فال بد که می‌تواند اثرات منفی روانی زیادی داشته باشد. اما فال نیک، به‌طور خاص در صورتی که موجب شادی و افزایش امید شود و بدون هزینه باشد، مورد تأکید قرار گرفته است. پیامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله) نیز فرمودند: «فال نیک بزنید، آن را خواهید یافت.»
نظر مراجع تقلید در رابطه با فال‌گیری
- آیت‌الله خامنه‌ای: فال‌گیری و گرفتن پول بابت آن جایز نیست و در صورتی که به کذب منتهی شود، حرام است.
- آیت‌الله سیستانی: فال‌گیری شرعاً اعتبار ندارد و اگر از آن بهره عقلایی حاصل شود، پرداخت پول اشکالی ندارد.
- آیت‌الله نوری همدانی: فال‌گیری در حالت عمومی بی‌اعتبار است و هیچ دلیلی شرعی برای آن وجود ندارد.
- آیت‌الله مکارم شیرازی: فال‌گیری و آموزش سحر و جادو حرام است و فال قهوه و امثال آن از خرافات به‌شمار می‌روند.
آیا فال‌گیری می‌تواند باعث تغییر سرنوشت شود؟
اسلام بر این باور است که سرنوشت انسان تنها در دست خداوند است و هیچ چیز و هیچ فردی قادر به تغییر تقدیر خداوندی نیست. قرآن کریم نیز می‌فرماید: «إنَّ اللّهَ لا يُغَيِّرُ ما بقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِم» (سوره رعد، آیه 11).
راه‌حل‌هایی برای رهایی از اثرات فال بد از نظر اسلام
- بی‌اعتنایی: امام صادق (ع) می‌فرماید: «اثر فال بد به همان اندازه است که آن را می‌پذیری. اگر آن را سبک بگیری، کم‌اثر خواهد بود.»
- توکل به خدا: پیامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فرمودند: «کفاره‌ی فال بد، همان توکل به خدا است.»
- دعا: امام صادق (ع) در دعای حج می‌فرماید: «اللهم لا طیر إلا طیرک، و لا خیر إلا خیرک» (خداوندا! هیچ فال بدی جز به اراده‌ی تو تحقق نمی‌یابد).
نتیجه‌گیری
فال‌گیری از منظر اسلام و مراجع تقلید حرام است و هیچ‌گونه اعتبار شرعی ندارد. مسلمانان باید از هرگونه پیش‌گویی و غیب‌گویی اجتناب کنند و به جای آن، زندگی خود را بر اساس تلاش و توکل به خداوند بسازند. اگرچه فال نیک به‌عنوان یک سرگرمی بدون تأثیر منفی، در صورتی که موجب افزایش امید و انگیزه شود، مشکلی ندارد.
