اتفاق باورنکردنی در صد روزه اعتراضات
ایرنا نوشت: در حالی که توئیتریها در ۱۰۰ روز نخست اعتراضهای ۱۴۰۱، بیشترین حجم از محتوای مرتبط با این حوادث را منتشر کردند، بررسی تگها و هشتگهای تِرند شده در تلگرام و اینستاگرام از فراوانی محتوایِ ورزشی و غیرسیاسی حکایت دارد.
اعتراضات سال گذشته که در پی در گذشت مهسا امینی در شهریورماه اتفاق افتاد موجی از واکنشها را در فضای مجازی به وچود آورد به نحوی که حجم محتوای منتشرشده درباره مهساامینی تنها در توئیترفارسی ۳۲ برابر مجموع اعتراضهای گذشته بوده است از این رو واکاوی این جریان مجازی و بررسی ریشهها، مضامین، مهمترین نقاط اوج و فرود و پیداکردن کاربران و جریانهای تاثیرگذار میتواند در تحلیل جریانشناسی و نقاط عطف این ناآرامیها بسیار مفید فایده باشد.
از سوی دیگر برای بررسی میزان نفوذ پلتفرمهای مختلف میتوان به نظرسنجیها و سابقه مطالعات پیشین استفاده کرد. براساس نتایج نظرسنجی ایسپا در سال ۱۴۰۱، ۷۸.۵ درصد مردم ایران دست کم عضو یک شبکه اجتماعی هستند یا از یک پیام رسان استفاده و ۹۶.۹ درصد شرکت کنندگان بین ۱۸ تا ۲۹ ساله بیان داشتهاند حداقل از یک شبکه اجتماعی یا پیام رسان استفاده کنند. ادعا شده واتس اپ با سهم ۷۱.۱ درصدی، محبوبترین پیام رسان در بین شهروندان ایران است. اینستاگرام هم در بین مردم ایران در جایگاه دوم قرار دارد و ۴۹.۴ درصد افراد از آن استفاده میکنند. ادعا شده محبوبیت تلگرام با کاهش ۹ درصدی نسبت به تیرماه ۱۴۰۰ به ۳۱.۶ درصد رسیده است. محبوبیت توییتر هم تنها ۳ درصد عنوان شده است. همین آمار نشان میدهد افراد با تحصیلات بالاتر بیشتر از پیام رسانها یا شبکههای اجتماعی استفاده میکنند و محبوبیت آنها در بین افراد با تحصیلات پایینتر اما با سواد کمتر است.
به دلیل اهمیت سه بستر تلگرام، توئیتر و اینستاگرام در ایران، گروه دادهکاوی به تجزیه و تحلیل کمی و کیفی دادههای این سه بستر در جریان ناآرامیهای پس از درگذشت مهسا امینی پرداخته است. این گزارش به طور دقیق در بازه زمانی ۲۵ شهریور تا ۳ دی انجام شده و اتفاقات پس از درگذشت مهسا امینی را به عنوان مهمترین رویداد سیاسی اجتماعی سال در شبکههای اجتماعی مورد رصد و بازبینی قرار داده است:
۱. توئیترفارسی
الف: تحلیل آماری محتوای توئیتری
براساس دادههای استخراج شده در سامانه پایشگر شبکههای اجتماعی در بازه زمانی ۱۰۰ روزه نخست اعتراضات یعنی از ۲۵ شهریور تا ۳ دی ماه، ۳۷۳ میلیون توئیت از سوی کاربران مختلف منتشر و موفق به جذب ۲ میلیارد و ۷۷۱ میلیون لایک شدهاند. این در حالیست که نزدیک به ۱۱ میلیارد ریتوئیت نیز در این مدت بازنشر شده که حکایت از تمایل زیاد کاربران به محتوای بازنشری دارد. این سامانه همچنین از ثبت ۲۱ میلیون کوت که به معنی نوشتن متن روی محتواب بازنشری است، اشاره دارد.
ب: واژگان پرتکرار توئیتها
گراف ابرنمای تگهای پرتکرار، پرتکرارترین واژگانی که در کل محتوا از سوی کاربران به کار برده شده را به نمایش در میآورد. در این گراف که از مجموع ۳۷۳ میلیون توئیت گردآوری شده، کلیدواژه «جمهوری اسلامی» پرتکرارترین واژهای است که اشاره به ادبیات سیاسی معترضین و براندازان در ارتباط با ناآرامیهای اخیر ایران دارد.
سایر کلیدواژههای به کار برده شده نیز در فضای جغرافیایی و سیاسی این حوادث قرار دارد و به طورکلی برخی اشخاص از قبیل علی کریمی، حسین رونقی، حامد اسماعیلیون تا برخی مکانها از قبیل دانشگاه شریف، اشنویه، دانشگاه تهران را شامل میشود. اشاره به برخی شعارها از قبیل زن زندگی آزادی و برخی استانهایی که بیشتر درگیر این ناآرامیها بودند از قبیل سنندج، کردستان، سیستان و بلوچستان و مهاباد نیز از دیگر کلمات پرتکرار این نمودار بودهاند.
ج. هشتگهای برجسته توئیتها
هشتگها با توجه به اهمیتی که در اجماع کاربران و ایجاد کمپینهای مجازی دارند در پلتفرمهای مختلف قابل اهمیت و بررسی هستند. پرتکرارترین هشتگهای توئیتر فارسی در ۱۰۰ روز نخست اعتراضات در نمودار میلهای زیر ارائه شده است:
مهسا امینی با بیش از ۲۰۰ میلیون تکرار و اختلاف قابل ملاحظه نخستین هشتگ پرکاربرد توئیتریها در این ایام بوده است که در گزارش جداگانهای این هشتگ مورد تحلیل قرار گرفته است.
اعتصابات سراسری دیگر هشتگ پرتکراری است که حدود ۵۰ میلیون تکرار داشته و از جمله هشتگهای مورد استفاده کاربران برانداز توئیتر به شمار میرفت که در بیشتر اوقات با هشتگ مهسا امینی استفاده شده است.
opiran مخفف opertaion of iran به معنی عملیات ایران است که هشتگ مرتبط با گروههای هکری است که با دستکاری سایتهای مختلف داخلی، هدف ناامنی و افشاگری اطلاعات را دنبال کردهاند.
نیکاشاکرمی، محسنشکاری، حسین رونقی و توماج صالحی دیگر افراد بازداشتشده ناآرامیهای اخیر بودند که نامشان به طور هشتگ پرتکرار شدند.
هشتگ StopHazaraGenocide عنوان هشتگی بود که کاربران توئیتر در واکنش به نسلکشی در هزاره افغانستان پرتکرار شد.
د. روند انتشار محتوا در بازه زمانی ۱۰۰ روزه
روند انتشار محتوای توئیتری در بازه زمانی ۱۰۰ روزه نخست اعتراضات از حجم قابل توجه دادهها حکایت دارد به طوری که توئیتر فارسی را یکی از فعالترین پلتفرمهای تولیدمحتوا پیرامون حوادث پس از درگذشت مهسا امینی تبدیل کرد. این حجم بالای تولیدمحتوا تا اواخر آذر ماه نیز ادامه داشت و بیشترین تمرکز معترضین و براندازان با تاکید روی انتشار هشتگ مهسا امینی صورت گرفته است.
بیشترین حجم تولیدمحتوا در روز ۲ مهرماه و حدود ۳۱ میلیون توئیت بوده که شامل توئیت، ریتوئیت، کوت و ریپلای بوده است.